J. polski IV A
Temat: Czytaj! Czytasz? Czytam. O różnych wypowiedziach i intencjach mówiącego.
Cele:
- znam rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi (oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe),
- znam zasady stosowania znaków interpunkcyjnych,
- potrafię rozpoznać i nazwać typy zdań ze względu na cel wypowiedzi
(szczególnie rozróżniać zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące od wykrzyknikowych),
- posługuję się tymi zdaniami w konkretnych sytuacjach komunikacyjnych,
- stosuję odpowiednie znaki interpunkcyjne (kropka, znak zapytania, wykrzyknik).
Kiedy mówimy, mamy różne intencje. Czasami chcemy przekazać komuś informację, innym razem pytamy o coś, a kiedy indziej chcemy kogoś skłonić do zrobienia czegoś. Pomagają nam w tym odpowiednie słowa oraz intonacja.
Rodzaje wypowiedzeń
W zależności od celu wypowiedzi rozróżniamy trzy rodzaje wypowiedzeń (zdań i równoważników zdań):
- oznajmujące – kiedy kogoś o czymś informujemy, np.
Pan Hilary zgubił okulary. - rozkazujące – kiedy rozkazujemy komuś, prosimy o coś, np.
Niech pani kałuże omija. - pytające – kiedy pytamy o coś lub o kogoś, np.
A nie pokazałem języka?
By utrwalić wiadomości obejrzyjcie krótki filmik, korzystając z linku:
https://www.youtube.com/watch?v=gT13mvMGZBY
Polecenie 1
Korzystając z linku wykonaj ćwiczenia 5 i 6
https://epodreczniki.pl/a/czytaj-czytasz-czytam/D7yySwC4S
Zapamiętajcie!
Jeżeli chcemy wyrazić silne emocje, każe wypowiedzenie możemy zakończyć wykrzyknikiem. Nazywamy je wtedy wykrzyknikowym.
Przykłady:
- Co takiego ?! – wypowiedzenie pytające wykrzyknikowe
- Natychmiast przestańcie! – wypowiedzenie rozkazujące wykrzyknikowe
- Złamał rękę - wypowiedzenie oznajmujące wykrzyknikowe
Polecenie 2
Wykorzystując poniższe czasowniki, ułóż określone zdania. Zapisz je w zeszycie.
pomyśleć – zdanie rozkazujące, zdanie pytające wykrzyknikowe, zdanie oznajmujące;
zdać – zdanie pytające, zdanie rozkazujące, zdanie oznajmujące wykrzyknikowe;
uciec – zdanie rozkazujące wykrzyknikowe, zdanie oznajmujące, zdanie pytając
.
Polecenie 3
Zaznacz w dialogu wypowiedzenia: oznajmujące – kolorem zielonym, pytające – niebieskim, rozkazujące –czerwonym. Przepisz lub wklej do zeszytu.
W poniedziałek wróciłem do domu smutny i przygnębiony.
–Julek, co się stało? – krzyknęła mama w progu.
–A... nic – odburknąłem. – Jest tata?
–Czy ty naprawdę nie możesz mi powiedzieć, o co chodzi? Musi to być za każdym razem tata? – mamie było najwyraźniej smutno. – Nie, taty nie ma w domu. Znowu coś przeskrobałeś?
– Nie, wcale! – zawołałem, siląc się na nieco bardziej radosny ton. – Mamo, proszę, daj mi dziś szybko obiad.
Muszę zaraz lecieć do Łukasza, mamy sprawy do obgadania.
– Do Łukasza, do Łukasza... – mama była niezadowolona. – Wiesz co? Mam pomysł. Razem odgrzejemy obiad dla ciebie, dobrze?
To oznaczało tylko jedno: mama będzie mnie wypytywać. A ja nie chcę być wypytywany. Co tu robić?
– Mamo, czy możesz coś dla mnie zrobić? – próbowałem się złapać ostatniej deski ratunku.
– Tak, synku? – mama naprawdę mi wierzyła.
– Obiecaj mi, że nie będziesz mnie pytać o nic. Powiem ci, jak tylko będę mógł.
– Nic z tego nie rozumiem – odparła mama. I teraz to ona była smutna.
Polecenie 4
Ułóż dialog pt. „Mój przyjaciel i ja na bezludnej wyspie”, w którym zastosujesz jak najwięcej różnych typów zdań. Zapisz go w zeszycie.
Polecenie 5
Wykonajcie zadania wykorzystując podane linki. Nie zapisujcie w zeszycie.
https://learningapps.org/9465875
https://learningapps.org/1728337
https://learningapps.org/3234294
Jolanta Nowak