" Pani Twardowska" Adam Mickiewicz
Temat: Czartowskie moce i niemoce w balladzie Adama Mickiewicza „ Pani Twardowska”.
2x45 minut
Cele lekcji:
- omówię elementy świata przedstawionego ballady;
- przedstawię przebieg zdarzeń;
- scharakteryzuję bohaterów i wyrażę o nich opinię;
- dowiem się, co to jest archaizm;
- utrwalę wiadomości o synonimach;
- wyciągnę wnioski z wydarzeń;
- zbuduję argument;
Drodzy Uczniowie, ostatnio czytaliśmy legendy. Waszym zadaniem domowym było zapoznać się z treścią utworu pt. „ Pan Twardowski”.
Poniżej znajdziecie plan wydarzeń, sprawdźcie, czy Wasz przygotowany w domu , zawiera wszystkie ważne wydarzenia. Jeżeli nie, uzupełnijcie swój plan.
Plan wydarzeń legendy „ Pan Twardowski”
- Miłość Jana Twardowskiego do książek, magii i alchemii.
- Powzięcie decyzji o przywołaniu diabła.
- Pojawienie się diabła.
- Rozmowa Twardowskiego z diabłem i ustalenie warunków współpracy.
- Podpisanie cyrografu i dodanie przez Twardowskiego zapisu o zabraniu jego duszy tylko z Rzymu.
- Stworzenie koguta i rozpoczęcie podróży po Rzeczypospolitej.
- Niesienie pomocy ludziom i zwierzętom.
- Pomoc królowi Zygmuntowi Augustowi.
- Złość diabła i wymyślenie podstępu.
- Zwabienie Twardowskiego do karczmy „ Rzym”.
- Próba zabrania Twardowskiego do piekła.
- Modlitwa czarnoksiężnika.
- Ucieczka diabła.
- Pan Twardowski na księżycu.
Jeżeli uważnie czytaliście legendę, na pewno nie uszła Waszej uwadze opinia diabła na temat ludzi:
„Dusze ludzkie krnąbrne, chciwe, złe, a szlachcic wykorzysta magię do niecnych celów”.
Polecenie 1
Napisz, czy ta opinia sprawdziła się w przypadku bohatera poznanej legendy. Jaki okazał się być Jan Twardowski. Twoja wypowiedź powinna liczyć minimum 5 zdań.
Dzisiaj poznacie nieco inną wersję tej historii. Dodatkową trudnością będzie to, że dzieje Twardowskiego będą miały formę wierszowaną. Przed Wami tekst BALLADY - piękny, zabawny, ale - dla wielu młodych czytelników - także trudny. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest język opowieści. Zawiera on słowa, których dziś już się nie używa.
Nazywamy je ARCHAIZMAMI.
Polecenie 2
Zapisz w zeszycie:
ARCHAIZM - słowo, które wyszło z użycia lub zmieniło swoje znaczenie (dawne, przestarzałe)
Tekst ballady Adama Mickiewicza znajdziecie w Waszym pomarańczowym podręczniku na str. 199 – 203. Przeczytajcie go uważnie. Wszystkie archaizmy oznaczone są niebieską gwiazdką i wyjaśnione z prawej strony.
Polecenie 3
Zapoznaj się z treścią ballady. Poniżej znajdziesz link do wersji filmowej ( film animowany), który ułatwi Ci zrozumienie treści ballady „ Pani Twardowska”. Obejrzyj uważnie.
https://www.youtube.com/watch?v=HnM2hv7BFsE
Sprawdźmy, jak poradziliście sobie z archaicznym językiem.
Polecenie 3
Skopiujcie poniższy link i wykonajcie ćwiczenie. Na końcu wykonajcie zdjęcie i zapiszcie w komputerze.
https://wordwall.net/pl/resource/1034008/polski/pani-twardowska-trudne-s%c5%82owa
Przed Wami kolejne wyzwanie. Sprawdzimy, jak wiele udało Wam się zapamiętać z treści ballady.
Polecenie 4
Dopasujcie pytania do odpowiedzi. Zadanie robicie do momentu, kiedy poprawnie dopasujecie wszystkie pytania. Na końcu zróbcie zdjęcie
i zapiszcie je sobie w komputerze.
Skopiujcie link i do dzieła.
https://wordwall.net/pl/resource/1316003/polski/pani-twardowska
Przyszedł czas na uporządkowanie wydarzeń. Poniżej znajdziecie plan wydarzeń. Niestety, ktoś złośliwy nieco go pomieszał. Może Twardowski,
a może MefistofelesJ
Polecenie 5
Ponumeruj wydarzenia tak, by zostały ułożone w kolejności chronologicznej.
Udowodnij, że punkty planu mają formę zdań i podkreśl orzeczenia ( osobowe formy czasownika).
Było tak...
|
|
Diabeł aresztuje szlachcica. |
|
|
Twardowski przypomina warunki umowy. |
|
|
Twardowski bawi sie w karczmie. |
|
|
W kielichu wódki pojawia się diabeł. |
|
|
Szlachcic wpada na genialny pomysł, by uniknąć piekła.
|
|
|
Mefistofeles wita Twardowskiego i przedstawia się zebranym. |
|
|
Diabeł spełnia pierwszy rozkaz. |
|
|
Twardowski nakazuje Mefistofelesowi wykapać się w wodzie święconej. |
|
|
Diablik ucieka przed panią Twardowską przez dziurkę od klucza. |
|
|
Szlachcic dokucza gościom.
|
Na pewno wiecie, że miejscem akcji ballady „ Pani Twardowska” Adama Mickiewicza jest karczma, o czym informuje nas pierwsza zwrotka
„ Jedzą, piją, lulki palą,
Tańce, hulanka, swawola;
Ledwie karczmy nie rozwalą;
Cha cha, chi chi, hejza, hola!”
Karczma była miejscem rozrywki dla całej wsi, w którym zbierano się na tańce, ale i na długie pogawędki. Ze względu na potencjalnych klientów, budowano je najczęściej przy drogach, rzekach.
Polecenie 6
Przepisz do zeszytu i zapamiętaj!
Synonimy słowa KARCZMA- gospoda, zajazd, tawerna, oberża, ( dzisiaj: bar, pub, restauracja)
Tak mógł wyglądać Twardowski.
A jaki jest Twardowski z ballady Adama Mickiewicza?
Przyjrzyj się teraz zachowaniu Twardowskiego w karczmie. Obserwujemy, jak zaczepia kolejne osoby. O czym świadczy jego zachowanie?
a.wobec żołnierza - śwista szablą, straszy;
b.wobec patrona z trybunału - proponuje pieniądze, otumania;
c. wobec szewca - pstryka w nos, ośmiesza.
Polecenie 7
Uzupełnij wnioski i przepisz je do zeszytu.
Wnioski:
Twardowski czuje się w karczmie (jak?).................................................
Pozwala sobie na niestosowne zachowania wobec gości, co świadczy o tym, że ................................................................................................
Pojawienie się diabła nieco przestraszyło pewnego siebie do tej pory szlachcica. Miał zamiar uciec, ale widząc, że mu się to nie uda, postanowił przechytrzyć diabła.
Polecenie 8
Odpowiedz na pytania:
Uwaga! Odpowiedzi na pytania 2 i 3 to będą Wasze przypuszczenia, nie znajdziecie ich w tekście.
1.Jakie zadania postawił Twardowski przed Mefistofelesem?
2. Dlaczego diabeł nie poradził sobie z trzecią próbą?
3.Dlaczego Mefistofeles ucieka przed kobietą? Czy ze względu na jej wygląd czy raczej na charakter? Jakie jej cechy mogły wystraszyć wysłannika piekieł?
Poznaliście dwóch panów Twardowskich, tego z legendy i tego z ballady Adama Mickiewicza. To co łączy obu bohaterów to fakt, że obaj podpisali pakt z diabłem. Do innych celów wykorzystywali moc, którą otrzymali.
Polecenie 9
Wyraźcie opinię, który z panów Twardowskich zyskał Waszą sympatię
i dlaczego. Czy Twoim zdaniem dobrze zrobili, podpisując cyrograf? Wypowiedź powinna liczyć przynajmniej 5 zdań.
Ważnym bohaterem ballady jest Mefistofeles – diabeł. Adam Mickiewicz tak go opisał:
„ Nos jak haczyk, kurzą nogę
I krogulcze ma paznokcie”
Polecenie 10
Zajmij stanowisko i zbuduj argument z przykładem.
Czy diabeł z ballady „Pani Twardowska” jest groźny i przerażający?
Poniżej znajdziecie kilka powiedzeń ze słowem „diabeł”.
Polecenie 11
Podkreślcie te, które Waszym zdaniem pasują do ballady Adama Mickiewicza „ Pani Twardowska”.
* gdzie diabeł nie może, tam babę pośle
* jak się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy
* modli się pod figurą, a diabła ma za skórą
* ni w Boga wierzy, ni się diabła boi
* nie taki diabeł straszny, jak go malują
* Panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek
* stoi jak diabeł nad grzeszną duszą
* w kobiecym sercu społem mieszka diabeł z aniołem
* wygląda jak wenecki diabeł
* za babą i diabeł nie trafi
* złego diabli nie wezmą
Marlena Kurkowiak
" Powrót taty" Adam Mickiewicz
Temat: Co wydarzyło się na wzgórzu za lasem? „Powrót taty” Adama Mickiewicza.
Cele lekcji:
- znam treść ballady Adama Mickiewicza „Powrót taty”;
- omawiam elementy świata przedstawionego;
- oceniam postawy bohaterów;
- dowiem się, czym wyróżnia się gatunek literacki zwany balladą;
- wiem, co to jest archaizm i retrospekcja;
Drodzy Uczniowie, poznacie dzisiaj kolejną balladę Adama Mickiewicza. Przypominam, że w klasie 5 poznaliście balladę „ Pani Twardowska”- historię szlachcica, który podpisał pakt z diabłem, a kiedy ten przyszedł po jego duszę, chytrze pozbył się czarta, każąc mu przez rok mieszkać ze swoją żoną.
Pamiętacie?
Tekst kolejnej ballady znajdziecie w pomarańczowym podręczniku
na stronach od 108 do 110. Ballada Adama Mickiewicza może Wam się wydawać trudna w odbiorze. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest język opowieści. Zawiera ona słowa, których dziś już się nie używa.
Nazywamy je ARCHAIZMAMI.
Polecenie 1
Zapisz w zeszycie:
ARCHAIZM - słowo, które wyszło z użycia lub zmieniło swoje znaczenie (dawne, przestarzałe)
Polecenie 2
Otwórzcie podręcznik na stronie 108 i śledźcie tekst, słuchając go jednocześnie. By posłuchać ballady, skopiujcie poniższy link:
https://www.youtube.com/watch?v=95GUNOKCeDU
Wszystkie archaizmy oznaczone są niebieską gwiazdką i wyjaśnione z prawej lub lewej strony.
Wysłuchaliście ballady, sprawdźmy, jak poradziliście sobie z jej archaicznym językiem.
Polecenie 3
Skopiuj link i wykonaj zdanie.
https://learningapps.org/display?v=pnjpz5btt20
Polecenie 4
Na podstawie ballady "Powrót taty" ułóż plan wydarzeń we właściwej kolejności, wpisując numery od 1 do 9.
|
|
Napad zbójców i groźba utraty życia. |
|
|
Spotkanie z ojcem. |
|
|
Wyprawa dzieci za miasto przed cudowny obraz. |
|
|
Nietypowa decyzja. |
|
|
Modlitwa dzieci. |
|
|
Przybycie starszego zbójcy. |
|
|
Pożegnanie i prośba o modlitwę. |
|
|
Opowiadanie herszta. |
|
|
Obawy mamy i rozmowa z dziećmi. |
Polecenie 5
Zapraszam Was teraz do aplikacji Genial. ly i lekcji przygotowanej przez panią Aleksandrę Stefaniuk. Wykonujcie po kolei wszystkie polecenia.
Aby przejść do lekcji, skopiujcie poniższy link.
https://view.genial.ly/5e81bf935384180d8dc4d371/presentation-adam-mickiewicz-powrot-taty
Mam nadzieję, że wykonaliście wszystkie zadania z aplikacji Genial.ly.
Polecenie 6
Udzielcie wyczerpującej odpowiedzi na 3 poniższe pytania.
- Co, twoim zdaniem, uratowało życie kupca i jego dzieci?
- Dlaczego, twoim zdaniem, zbójca odstąpił od swoich zamiarów? O czym to świadczy?
- Czy zgadzasz się z opinią, że najstarszy zbójca okazał się człowiekiem o wrażliwym sercu, którego ruszyło sumienie?
Polecenie 7
Poniżej znajdziecie definicję ballady i jeszcze raz cechy ballady – gatunku literackiego. Przepiszcie lub wklejcie je do zeszytu i zapamiętajcie,
w klasie 7 poznamy kolejną balladę.
Ballada to gatunek wywodzący się z twórczości ludowej. Fabułę i bohaterów twórcy czerpali głównie z podań ludu. Obok bohaterów realnych często pojawiały się postaci fantastyczne (duchy, widma, rusałki). Tajemniczość, irracjonalizm, dramatyczne wydarzenia to cechy tego gatunku.
CECHY BALLADY
-podział na wersy, strofy,
-nagromadzenie środków stylistycznych takich jak: epitety, wykrzyknienia,
- nastrój grozy;
- o zdarzeniach opowiada narrator;
- postacie toczą ze sobą dialogi;
- wywodzi się z twórczości ludowej,
- zawiera pouczenie moralne, czyli wskazówki, jak należy postępować.
Przeczytaliście przed chwilą, że każda ballada zawiera morał.
Jeszcze raz przypomnę, co to jest morał:
Morał to inaczej pouczenie, nauka umoralniająca.
Polecenie 8
Napisz, jaki morał płynie z ballady Adama Mickiewicza „ Powrót taty”.
Polecenie 9
Uważnie przeczytaj poniższe podsumowanie.
Utwór Adama Mickiewicza pt. „Powrót taty” kończy się szczęśliwie.
Najgroźniejszy ze zbójców – herszt bandy – okazuje się człowiekiem litościwym, puszcza kupca i dzieci wolno. Nikogo nie krzywdzi i nic nie zabiera. Okazuje się, że prośbą i miłością można skruszyć serce nawet najbardziej zatwardziałego rozbójnika.
A tutaj opracowanie tekstu, żeby jeszcze raz przypomnieć sobie, o czym była poznana dzisiaj ballada Adama Mickiewicza „ Powrót taty”. Przeczytajcie je uważnie.
Ballada rozpoczyna się dwoma strofami monologu matki. Mówi ona do dzieci, że ich ojciec nie wraca. Czeka na niego dość długo i martwi się, ponieważ rozlały rzeki, drogi są trudno przejezdne i grasują bandyci. Namawia ich do pójścia za miasto do kapliczki ze świętym obrazem. Tam mają się modlić o szczęśliwy powrót taty.
Dzieci posłuchały i poszły za miasto. Uklękły pod cudownym obrazkiem
i zaczęły modlitwy, wszystkie, jakie znały. Następnie czytały litanie
z książeczki. W pewnym momencie usłyszały stukot kół i nadjechał wóz. Okazało się, iż to ich ojciec właśnie powraca do domu. Przywitali się bardzo serdecznie. W drodze powrotnej jednak, gdy dzieci szły wraz z ojcem bardzo szczęśliwe, napadli na nich zbóje.
Złodzieje chcieli ich ograbić z całego majątku i zabić. Ojciec dzieci błagał ich, aby zabrali cały majątek, ale darowali im życie. Nie mieli takiego zamiaru, gdy odezwał się ich szef słowami: „Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie;/Gdyby nie dziatek pacierze.”. Okazało się, iż bandyci siedzieli wcześniej na wzgórzu i zaczajeni przez kilka dni czekali w ukryciu na swoje potencjalne ofiary. W tym czasie słyszeli błagalne modlitwy do Boga wznoszone przez dzieci, które modliły się w intencji powrotu taty. Szef zbójów rozczulił się tym wydarzeniem, ponieważ sam gdzieś daleko też miał rodzinę i synka. Być może i on modli się za niego?
Akcja kończy się tym, jak zbój puszcza wolno ojca z dziećmi i prosi, aby one czasem pomodliły się za niego, by zmówiły paciorek – modlitwę. Prawdopodobnie ten wielki zbój rozczulił się i zatęsknił do rodziny, odezwały się w nim uczucia.
Marlena Kurkowiak